Czy wiesz, że możesz ozdobić swoją ceramikę w sposób, który ma ponad 2000 lat historii? Sgraffito to technika, która polega na rysowaniu wzorów na glinie poprzez zeskrobywanie warstwy angoby lub szkliwa. Efekt jest niezwykle atrakcyjny i daje wiele możliwości twórczych. W tym artykule dowiesz się, jak wykonać sgraffito krok po kroku, jakich narzędzi, farb i szkliw używać, oraz jak ta technika była stosowana w innych dziedzinach, takich jak architektura czy meblarstwo.

Historia techniki sgraffito

Sgraffito to włoskie słowo, które oznacza “ryć, drapać”. Technika ta polega na nakładaniu na glinę co najmniej dwóch warstw różnokolorowej angoby lub szkliwa, a następnie zeskrobywaniu fragmentów warstwy wierzchniej, aby odsłonić kolor warstwy pod spodem. W ten sposób powstaje dwu, lub wielobarwny wzór, który może być geometryczny, roślinny, zwierzęcy, figuratywny lub abstrakcyjny.

Technika sgraffito znana była już w starożytności, np. w Mezopotamii, Egipcie, Grecji czy Rzymie. Była szczególnie popularna w okresie renesansu, kiedy to ozdabiano nią fasady i wnętrza budynków we Włoszech, Hiszpanii, Portugalii czy Niemczech. Sgraffito bywało też stosowane do dekoracji mebli, sprzętów i naczyń, często z wykorzystaniem pozłoty. W XIX i XX wieku technika ta przeżywała swój renesans, zwłaszcza w secesji i modernizmie. Sgraffito jest nadal używane współcześnie, zarówno przez profesjonalnych artystów, jak i amatorów.

Jak wykonać sgraffito na ceramice?

Aby wykonać sgraffito na ceramice, potrzebujesz kilku rzeczy:

• Gliny, najlepiej białej lub jasnej, aby dobrze kontrastowała z angobą lub szkliwem
• Angoby lub szkliwa w różnych kolorach, najlepiej ciemniejszych niż glina
• Narzędzi do sgraffito, np. igieł, lancetów, rysików, nożyków, pędzli, gąbek itp.
• Szkicu lub wzoru, który chcesz narysować na glinie
• Pieca do wypalania ceramiki

Oto krok po kroku, jak wykonać sgraffito na ceramice:

1. Uformuj z gliny naczynie lub inny przedmiot, który chcesz ozdobić. Możesz użyć do tego koła garncarskiego, formy, wałka, ręcznego modelowania lub innej techniki. Pozostaw glinę do wyschnięcia do stanu skórzastego, czyli takiego, kiedy jest jeszcze plastyczna, ale nie klei się do rąk.
2. Nałóż na glinę warstwę angoby lub szkliwa w wybranym kolorze. Możesz to zrobić pędzlem, gąbką, pistoletem natryskowym lub innym narzędziem. Możesz też nałożyć więcej niż jedną warstwę, aby uzyskać ciekawe efekty kolorystyczne. Pamiętaj, żeby nie nakładać zbyt grubo, aby nie spowodować pękania lub odpryskiwania. Pozostaw angobę lub szkliwo do wyschnięcia do stanu skórzastego.
3. Przyłóż do gliny szkic lub wzór, który chcesz narysować. Możesz to zrobić na papierze, folii, tkaninie lub innym materiale, który nie zniszczy się podczas rysowania. Możesz też rysować z pamięci lub improwizować. Przytrzymaj szkic lub wzór na glinie i prześledź go igłą lub innym ostrym narzędziem, aby zaznaczyć kontury na angobie lub szkliwie.
4. Zeskrobuj angobę lub szkliwo z wybranych fragmentów gliny, używając narzędzi do sgraffito. Możesz to robić w różny sposób, np. wydrapywać, wycinać, rzeźbić, grawerować, punktować, kreślić itp. Możesz też używać różnych narzędzi, aby uzyskać różne efekty, np. cienkie, grube, proste, krzywe, gładkie, chropowate linie. Bądź ostrożny, aby nie uszkodzić gliny pod angobą lub szkliwem. Odsłaniaj kolor gliny w taki sposób, aby stworzyć interesujący wzór, który będzie kontrastował z kolorem angoby lub szkliwa.
5. Pozostaw glinę do wyschnięcia do stanu biskwitowego, czyli takiego, kiedy jest twarda i sucha. Wypal glinę w piecu według zaleceń producenta angoby lub szkliwa. Jeśli użyłeś angoby, możesz nałożyć na nią przezroczyste szkliwo, aby nadać ceramice połysk i trwałość. Jeśli użyłeś szkliwa, możesz je wypalić razem z gliną lub w osobnym cyklu. Podziwiaj efekt końcowy swojego sgraffito!

Zastosowanie techniki sgraffito w innych dziedzinach

Technika sgraffito nie ogranicza się tylko do ceramiki. Można ją również stosować w innych dziedzinach, takich jak:

• Architektura - sgraffito jest często używane do dekorowania fasad i wnętrz budynków, zwłaszcza w stylu renesansowym, secesyjnym i modernistycznym. Przykładami są pałac w Wilanowie, kamienice na warszawskim Starym Mieście, domy w Barcelonie czy wiedeńskie secesyjne budynki.
• Meblarstwo - sgraffito bywało stosowane do zdobienia mebli, zwłaszcza w epoce renesansu i baroku. Polegało to na zdrapywaniu patyny (ciemnej farby) z powierzchni pokrytej wcześniej płatkami złota, tworząc misterny ornament. Przykładami są włoskie i hiszpańskie meble z XVI i XVII wieku.
• Malarstwo - sgraffito można wykorzystać do tworzenia obrazów na płótnie, papierze lub innym podłożu. Polega to na nakładaniu na siebie warstw farby i zeskrobywaniu ich, aby odsłonić kolor pod spodem. Przykładami są prace Picassa, Klee, Chagalla czy Pollocka.
• Grafika - sgraffito można zastosować do tworzenia grafik na drewnie, linoleum, metalu lub innym materiale. Polega to na rysowaniu wzoru na powierzchni i zeskrobywaniu jej, aby odsłonić kolor pod spodem. Przykładami są prace Dürera, Goyi, Eschera czy Warhola.

Jak widzisz, technika sgraffito jest niezwykle wszechstronna i ciekawa. Możesz ją wypróbować na własnej ceramice lub innych przedmiotach codziennego użytku.

Prace zdobione techniką sgraffito, które powstały w Atelier Ardore znajdziesz na stronie:

https://ardore.pl/sgraffito